Ο Oscar Wilde στο παραμύθι “Ο εγωιστής γίγαντας” περιγράφει τον εγωισμό μέσα από τη φιγούρα ενός γίγαντα. Αυτός ο γίγαντας είχε έναν πολύ ανθισμένο κήπο μέσα στον οποίο άρεσε πάρα πολύ στα παιδιά να παίζουν. Ο γίγαντας όμως ήθελε τον κήπο μόνο για εκείνον. Έτσι, για να μη μπαίνουν τα παιδιά μέσα, έχτισε μια μεγάλη μάντρα για να τα αποτρέψει και απαγόρευσε την είσοδό τους στον κήπο. Όμως, ο καιρός περνούσε, ο γίγαντας ήταν ολομόναχος και ο κήπος ολοένα και μαραινόταν περισσότερο. Βλέποντας τον όμορφο κήπο του να χάνει τα χρώματα και τα αρώματά του, κατάλαβε το λάθος του και αναθεώρησε. 

Αντίστοιχα λοιπόν και εμείς οι άνθρωποι τείνουμε πολλές φορές να χτίζουμε τις δικές μας μάντρες, του δικούς μας φράχτες. Να περιστρεφόμαστε γύρω από τον εαυτό μας παραμελώντας και αδιαφορώντας για τις ανάγκες και τις επιθυμίες των άλλων. 

Ο εγωισμός είναι μια τάση ότι μόνο εμείς αξίζουμε, μόνο τα δικά μας θέλω και συμφέροντα έχουν σημασία σε σχέση με των άλλων. Υποδαυλίζουμε το δικαίωμα των άλλων να έχουν κι εκείνοι θέλω, επιθυμίες, ανάγκες και να απαιτούν το σεβασμό σε αυτά και στον ίδιο τον εαυτό τους.

Αυτή η τάση είναι τόσο κληρονομική, υπάρχει δηλαδή ως χαρακτηριστικό καταγραμμένο στα γόνιδιά μας και μεταφέρεται, όσο και περιβαλλοντική, δηλαδή αποτέλεσμα του τρόπου ανατροφής και των εμπειριών μας ανά τα χρόνια ζωής μας. 

Όπως είχε πει ο Paul Federn το 1930:

Ο εγωισμός εμφανίζεται στη ζωή μας ως αποτέλεσμα είτε της πλήρους απουσίας ικανοποίησης των αναγκών μας από τις πρώτες στιγμές της ζωή μας είτε της υπερβολικής πραγματοποίησης οποιασδήποτε ανάγκης μας, χωρίς όρια.

Έτσι, η συστηματική συμπεριφορά σ’ ένα από τα 2 άκρα οδηγεί στην απουσία ανάπτυξης της υγιούς θετικής αυτοεκτίμησης και αυτοσεβασμού. 

Όταν είμαστε εγωιστές:

• δεν παραδεχόμαστε τα λάθη μας και κατηγορούμε υπέρμετρα τους άλλους για τα δικά τους λάθη 

• θέλουμε να έχουμε και θεωρούμε ότι έχουμε πάντα δίκιο 

• δεν κάνουμε υποχωρήσεις 

• θέλουμε να έχουμε τον πλήρη έλεγχο των καταστάσεων 

• αδιαφορούμε για τα συναισθήματα των άλλων 

• αδιαφορούμε για τις συνέπειες των πράξεών μας 

• δεν δίνουμε αξία στους άλλους παρά μόνο στον εαυτό μας 

• δεν μοιραζόμαστε τις δυσκολίες και τα συναισθήματά μας 

Ο εγωισμός έχει ως συνέπεια να καταρρακώνει τις σχέσεις μας, φιλικές – οικογενειακές – επαγγελματικές – ερωτικές. Μας κάνει να αδυνατούμε να μπούμε στη θέση του άλλου, να δούμε μέσα από τα δικά του μάτια και να τον ακούσουμε πραγματικά χωρίς να αφήνουμε τις δικές μας σκέψεις και τα δικά μας θέλω να προκαταβάλλουν και να υπερτερούν της ουσιαστικής επικοινωνίας. 

Ένα απροσπέλαστο τείχος δημιουργείται που πολλές φορές ακόμα και εμείς οι ίδιοι που το δημιουργήσαμε δεν μπορούμε να το καταλάβουμε, μας ενοχλεί, θέλουμε να το γκρεμίσουμε και δεν ξέρουμε το τρόπο, ενώ παράλληλα νιώθουμε ότι αν γκρεμιστεί θα μείνουμε απροστάτευτοι.

Γιατί το νιώθουμε αυτό;

Γιατί ο άνθρωπος νιώθει έρμαιο μπροστά σε καθετί που δεν γνωρίζει και δεν έχει συνηθίσει στη ζωή του.

Όταν λοιπόν καλείται να απελευθερωθεί από τον εγωισμό, από κάτι δηλαδή που ξέρει πολύ καλά, και να μπεί στον κόσμο της ενσυναίσθησης, σε κάτι δηλαδή που δεν γνωρίζει, νιώθει απροστάτευτος, ότι απειλείται και δεν θα καταφέρει να επιβιώσει.

Έτσι, για να προστατέψει τον εαυτό του γυρνάει στα γνωστά λημέρια, προκειμένου να μη βγει από τη ζώνη της βολικότητάς του. 

Μήπως όμως ήρθε η ώρα να ξεβολευτεί; 

Εδώ είναι σημαντικό να διαχωρίσουμε τον υγιή από τον μη υγιή εγωισμό. Στην πρώτη περίπτωση, το άτομο αγαπά και σέβεται τον εαυτό του προσπαθώντας να ικανοποιήσει τα θέλω και τις επιθυμίες του, ώστε να έχει μια αρεστή προς το ίδιο ζωή.

Το νοιάξιμο προς τον εαυτό μας, ειδικά όταν οι άλλοι δεν το κάνουν, ΔΕΝ είναι εγωισμός. 

Η ειδοποιός διαφορά έρχεται όταν αυτή η αγάπη και προσπάθεια ικανοποίησης των προσωπικών μας αναγκών και συμφερόντων γίνεται αυτοσκοπός, και εις βάρος των άλλων.

Ο εγωισμός μπαίνει στα πλαίσια της παθολογίας όταν:

• δε σκεφτόμαστε ποτέ τις ανάγκες και τα συναισθήματα ενός άλλου ατόμου
• προσπαθούμε να δημιουργούμε το συναίσθημα της ενοχής στους άλλους αν δεν ικανοποιήσουν τις ανάγκες μας αποσκοπώντας να τραβήξουμε την προσοχή τους
• απαιτούμε χωρίς μέτρα και σταθμά.

Επιζητούμε αδιάκοπα την αγάπη και την επιβεβαίωση μέσα από την ικανοποίηση των αναγκών μας. Όταν αυτό δεν γίνεται περιβαλλόμαστε από αισθήματα κατωτερότητας, ζήλιας κι ανταγωνισμού, αρρωσταίνοντας ολόκληροι.

Όταν συστηματικά απουσιάζει η ενσυναίσθηση από κάθε παράσταση και κάθε άνθρωπο στη ζωή μας, τότε ο παθολογικός εγωισμός μας έχει χτυπήσει την πόρτα, του έχουμε ανοίξει, του έχουμε προσφέρει καφέ και του έχουμε πει ‘κάτσε όσο θες, εμείς δεν ενοχλούμαστε’.

Να θυμάσαι πως ο σεβασμός των ορίων είναι και πρέπει να είναι αμφίπλευρος. Όπως σέβεσαι τα δικά σου όρια, έτσι να σέβεσαι και των άλλων και να απαιτείς το ίδιο να κάνουν και εκείνοι. 

Το ταξίδι του ξεβολέματος ξεκινάει από τη συνειδητοποίηση ότι έχεις εγωισμό.

Ναι ξέρω θα μου πεις ‘χαίρω πολύ, το ξέρω ότι έχω’. Όμως, πολλοί δεν μπορούν, δεν είναι σε θέση να αναγνωρίσουν ότι δεν δίνουν δίκιο στους άλλους, ότι πιστεύουν πως ποτέ δεν κάνουν λάθη κοκ.

Όπως έχω γράψει πολλάκις, η αναγνώριση του προβλήματος είναι το ήμισυ της λύσης του. Μια ανασκόπηση των συμπεριφορών σου θα σε πείσει! 

Στο ταξίδι αυτό ίσως να ανακαλύψεις πτυχές σου που ενδεχομένως να μη σου αρέσουν. Πτυχές που να θες να κρύψεις, να αποσιωπήσεις, να έρθεις αντιμέτωπος με πτυχές που σε κάνουν να αισθάνεσαι ανασφάλεια. Με επιμονή, υπομονή, μεράκι και με τον κατάλληλο άνθρωπο δίπλα σου θα βρίσκεις τη δύναμη και τον τρόπο να προχωράς, κι αν χρειαστείς ένα διάλειμμα είναι λογικό. Ο κατάλληλος άνθρωπος θα είναι εκεί μαζί σου και στο διάλειμμα και για να σου δώσει την ώθηση να επιστρέψεις ξανά στο ταξίδι σου και να φτάσεις στον προορισμό σου. 

!!! Πώς να συμπεριφερθείς απέναντι σ’έναν εγωιστή που σε κάνει να μην αντέχεις άλλο;

Σκέψου, ότι ο εγωισμός είναι ένα χαρακτηριστικό που έχει αναπτύξει ως άμυνα στην ανασφάλεια που αισθάνεται τόσο προς τον εαυτό του όσο και προς τον κόσμο γύρω του.

Είναι σαν ένας τρόπος να φωνάξει ‘αγάπησέ με’, ‘αποδέξου με’.

Προσπάθησε να δεις τον πόνο και την τραυματική εμπειρία που οδήγησε το άτομο αυτό στην έκφραση αυτής της συμπεριφοράς. Προσπάθησε να κρατήσεις την ισορροπία ανάμεσα στην αγάπη και τη φροντίδα του εαυτού σου αλλά και την αγάπη και τη φροντίδα του ατόμου που φέρεται εγωιστικά. Αν αντιδράσεις με άμυνα απέναντι στη δική του άμυνα, τότε όπως έχουμε μάθει, η συνάντηση δυο ομώνυμων όντων θα απωθηθεί. Προσπάθησε να διαφοροποιηθείς από αυτή τη συμπεριφορά χωρίς βέβαια να υπονομεύεις τη δική σου γαλήνη και ευτυχία. Είναι σημαντικό να προσπαθούμε και να βοηθούμε αλλά δυστυχώς δεν μπορούμε να αλλάξουμε τα πάντα ούτε τους πάντες γύρω μας. 

Δώσε χρόνο και χώρο στον εαυτό σου να ανακαλύψει τις δικές του άμυνες και τους λόγους που αυτές δημιουργήθηκαν.

Το ταξίδι μπορεί να έχει πολλές περιπέτειες… αλλά μήπως έτσι γίνεται πιο ωραίο και ουσιαστικό;

Σ’ευχαριστώ για το χρόνο σου, 

Μιχαέλα