Σύγκριση: Βοηθάει τελικά; – Μιχαέλα Σκλατινιώτη – Ψυχολόγος.

“Πριν κρίνεις τον άλλον, περπάτησε 10 χλμ. τουλάχιστον με τα παπούτσια του.” Πόσο διαφορετικά θα ήταν όλα αν ακολουθούσαμε λίγο περισσότερο αυτή την παροιμία και σκεφτόμασταν λίγο περισσότερο πριν μιλήσουμε;

Είναι αλήθεια πως ο κόσμος που μας περιβάλλει είναι ένας κόσμος σύγκρισης. 

Τι σημαίνει αυτό;

Αν γυρίσεις πίσω στα παιδικά σου χρόνια θα συνειδητοποιήσεις πως από τότε ο τρόπος εκπαίδευσης και κοινωνικοποίησης ενισχύει την αξιολόγηση της επιτυχίας – ευτυχίας μέσω της σύγκρισης μέσα στο στίβο του ανταγωνισμού. Μαθαίνουμε να συγκρίνουμε τα δικά μας κατορθώματα με αυτά των άλλων. Θέλουμε να δούμε κατα πόσο είναι ικανοποιητικά τα δικά μας και αν μας κάνουν να αξίζουμε όσο οι άλλοι. Η σύγκριση πολλές φορές μας οδηγεί στην αθέμιτη κριτική. Προκειμένου να ρίξουμε ένα πέπλο πάνω από τις δικές μας ανασφάλειες και τη χαμηλή αυτοεκτίμηση που μας διακατέχει.

Βάζουμε στο επίκεντρο τις ζωές, τα επιτεύγματα και κυρίως τα λάθη των άλλων. Έτσι στρεφόμαστε μακριά από τα δικά μας λάθη και αδυναμίες. Μακριά από την ευθύνη που καλούμαστε να πάρουμε για τη ζωή μας.

Η άρνηση αποδοχής του εαυτού μας, μάς οδηγεί στον επιτονισμό των λαθών των άλλων. Έτσι, έχουμε την ευχέρεια να πούμε ότι τελικά υπάρχουν και χειρότερα. Άρα είμαστε καλοί και αξίζουμε ή ότι είμαστε καλύτεροι από άλλους στο τάδε και στο δεινά χαρακτηριστικό.

Όμως, πόση αξία μας δίνει πραγματικά αυτή η διαδικασία;

Μόνο επιφανειακή και βραχυπρόθεσμη.

Στην ουσία μας οδηγεί να στραφούμε περισσότερο εναντίον μας, διότι όσο ασκούμε κριτική, τόσο αυτή θα ασκείται πίσω σε εμάς. Εκεί είναι που οι ανσφάλειές μας εντείνονται και μεγεθύνονται, ωσπού κλεινόμαστε σ’ έναν φαύλο κύκλο από πάρε-δώσε αρνητικής κριτικής. Επομένως, φτάνουμε είτε συνειδητά είτε ασυνείδητα στο να:

• ασκούμε άκρως αυστηρή κριτική στον εαυτό μας,
• θέτουμε όλο και λιγότερο ρεαλιστικά standards,
• έχουμε συνεχώς το αίσθημα του ανικανοποίητου στην υπερ-προσπάθειά μας να αγγίξουμε τον βωμό της τελειότητας.

Τοποθετούμε τον εαυτό μας στο βάθρο με τις ατέλειες και τον επιβάλλουμε στην σκληρή αυτοκριτική με την δικαιολογία ότι αυτό θα αποτελέσει την κινητήριο δύναμη προς έναν καλύτερο εαυτό. Είναι όμως έτσι;;;; Η σχεσή αυτή του ανταγωνισμού που χτίζουμε με τον εαυτό μας, μεταφέρεται και στις υπόλοιπες διαπροσωπικές σχέσεις καθώς απαιτούμε από τους άλλους το τέλειο, να τα κάνουν όλα όπως ακριβώς τα έχουμε εμείς στο μυαλό μας, να γυρνούν συνεχώς γύρω από εμάς, να μας δίνουν ασταμάτητα σημασία και αξία και να εκπληρώνουν την όποια προσδοκία μας. Έτσι, όταν αυτό δε συμβαίνει, νιώθουμε πως μας απογοητεύουν και πιο εύκολα μπορούμε να στραφούμε απέναντί τους και να τους κριτικάρουμε.

Πόσο εξαντλητικό είναι όλο αυτό;

Μας αφήνει άραγε να:

• ζήσουμε ελεύθεροι; 
• κάνουμε πραγματικότητα τα δικά μας θέλω; 
• παίρνουμε ικανοποίηση και χαρά από το κάθε μικρό επίτευγμα; 
• είμαστε καλά με τον εαυτό μας; 
• προσπαθούμε με υγιή τρόπο για την εξέλιξη; 
• σκεφτόμαστε την ψυχική μας ηρεμία; 

Σκέψου πως όταν ακούς κριτική από άλλους, στην ουσία δεν ακούς την πραγματικότητα αυτή καθεαυτή, αλλά τη δική τους αποτύπωση της πραγματικότητας με βάση αυτά που εικάζουν, διαισθάνονται για ‘μας και όσα έχουν ακούσει από εσένα. Πώς λοιπόν κάποιος που δεν ζει εξ’ ολοκλήρου αυτό που ζεις εσύ, μπαίνει στη θέση να ασκήσει κριτική αρνητική για κάτι που δεν έχει την πλήρη εικόνα, που ξέρει μόνο κάποιες σελίδες της ιστορίας και όχι όλο το βιβλίο; Τι είναι σημαντικό να γίνεται αντί να ασκείται κριτική ή να αναλωνόμαστε στην ανάλυση αρνητικής κι αβάσιμης κριτικής;

Επικέντρωση στην αυτοβελτίωση!

Ασχολήσου περισσότερο με ‘σένα, τις ανησυχίες σου, τις ανασφάλειές σου, τα συναισθήματά σου, τις πράξεις σου, τα θέλω σου, τα χαρακτηριστικά που δεν σου αρέσουν, τις αλλαγές που θέλεις να κάνεις στη ζωή σου, όσα θες να καταφέρεις για ‘σένα, για την δική σου προσωπική ικανοποίηση, χαρά κι ευτυχία. Κι αν δε σαρέσει κάτι σε εσένα ή στο περιβάλλον γύρω σου, στους ανθρώπους που συναναστρέφεσαι, κάνε μόνο εποικοδομητική κριτική.

Δηλαδή;

Αναρωτήσου για τις δικές σου αδυναμίες και δυνάμεις, τα δικά σου εφόδια αντιμετώπισης των δυσχολιών της ζωής, οπλίσου με κατανόηση για τις ατέλειές σου, ώστε να μπορέσεις με τον ίδιο τρόπο να προσεγγίσεις τις ατέλειες και τη διαφορετικότητα αγαπημένων προσώπων και γνωστών/αγνώστων ατόμων στη σφαίρα του περιβάλλοντός σου. Μίλησε γι’ αυτό που δεν σε ικανοποιεί με σεβασμό, αφουγκράσου δυσκολίες και ανησυχίες, δούλεψε μαζί με τα άλλα πρόσωπα πώς μπορεί να υπάρξει αλλαγή, προσπαθήστε μαζί για την αλληλοκατανόηση και τη διεργασία ζύμωσης της όποιας σχέσης σας. Άκου εσένα και τον άλλον χωρίς να μπαίνεις σε γήπεδο αναμέτρησης ποιος θα βάλει τα περισσότερα γκολ αλλά με το πνεύμα πως θα φτάσετε μαζί στο καλάθι και θα χτυπήσετε τη μπάλα για να βάλετε μαζί το γκολ. Απομάκρυνε τον εαυτό σου από την ακατάσχετη κριτική ανθρώπων που δε σε ξέρουν, που κρίνουν μόνο εξ’ ιδίων, αναλογήσου ποια κριτική έχει πραγματική αξία, έχει μέσα της αλήθεια και αγάπη προς εσένα. Το ίδιο κάνε και στον εαυτό σου. Αυτό που αισθάνεσαι και σκέφτεσαι, έχει μια αξία κι έναν λόγο ύπαρξης. Ανακάλυψέ τον!